Azərbaycan futbolu 90-cı illərin əvvəlində çaşqınlıq dövrünü yaşayırdı. Sovetlər Birliyinin "futbol havasını” udan "Neftçi” ölkədaxili yarışlarda özünü sudan quruya düşən balıq kimi hiss edirdi. Oyunçıların çoxu seçim qarşısında qalmışdı. Hətta bəziləri həmin ərəfədə karyerasını bitirməyi qərara aldı. Müstəqil Azərbaycan çempionatında səviyyənin aşağı olması, pulun olmaması, istedadlı futbolçuların ölkədən çıxmasına səbəb oldu. Nazim Süleymanov, Vəli Qasımov, Dmitri Kramarenko, Vladislav Nosenko, İqor Getman, Arif Əsədov, Rasim Abuşev, Samir Ələkbərov və s. "Neftçi” üzvləri digər ölkələrə yollandı. Onlar əsasən Rusiyanın, Ukraynanın, İsrailin klublarında özlərinə yer tapdılar. 

Futbolçularımızın xaricə yollanmasının 2-ci cərəyanı 2002-03-cü illərə təsadüf etdi. Klubların 2002-ci ilin aprelində 11-ci milli çempionatı dayandırması və AFFA ilə pikə çatan gərginlik, FİFA və UEFA-nın 2 illik sanksiyası ilə bitdi. Futbolsuz qalan Azərbaycanda xeyli sayda oyunçu Ukrayna, İran və Rusiyanın 1-ci divizionunun yolunu tutdu. Arxada qalan illər ərzində ölkə futbolunu yüksək səviyyədə təmsil edənlərin adlarını çəkdikdə, ilk sırada Vəli Qasımov xatırlanır. Hələ Sovet dönəmində "Neftçi”ni İsveçin ortabab klublarından olan "Nörçepinq”ə dəyişən və orada it-bat olan İqor Ponomaryovla nisbətdə Qasımov Moskva "Dinamo”sunda bombardir ola bildi. Ölkə futbolu tarixində ilk dəfə "böyük beşlik” ölkələrindən olan İspaniyada karyerasını davam etdirən forvard "Betis”də nəyə qadir olduğunu sübut etdi. Ancaq Vəli Pireney yarımadasında qalsa da, İspaniyanı tərk etməli oldu. Portuqaliya karyerası alınmayan sabiq "Neftçi”linin zədə səbəbindən bir daha əvvəlki formasını bərpa edə bilməməsi gözdən itməsinə gətirib çıxardı. Vəli Qasımovdan sonra Avropanın ən reytinqli beş çempionatında(İspaniya, İngiltərə, Almaniya, İtaliya və Fransa) 2-ci futbolçumuzun peyda olmasını uzun illərdir gözləyirik, ancaq belə bir keçid baş tuta bilərdi. 

2005-ci ildə Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyevin sərəncamı əsasında "2005-2015-ci illərdə futbolun inkişafına dair Dövlət Proqramının” qüvvəyə minməsi ilə əlaqədar ölkə futbolunda canlanma yarandı. Xaricdə olan az-çox oyunçularımız vətənə geri dönməyə başladı. Artıq Azərbaycan çempionatının klubları yüksək ödənişli legionerləri transfer etməklə yanaşı, yerli futbolçulara böyük pullar verirdi. Belə olan təqdirdə Azərbaycanı tərk etməyə onsuzda həvəsli olmayan futbolçularımız yerli klublarda "gün keçirirdi”.  

2010-11-ci illər mövsümündə flaqman Arif Əsədovun rəhbərliyi altında 6 ildən sonra sona 3 tur qalmış 6-cı dəfə Azərbaycan çempionatının qızıl medallarını qazandı. Həmin il İngiltərədən klubun yetirməsi olan Araz Abdullayevə rəsmi dəvət gəldi. Ada ölkəsinin ən köklü klublarından olan "Everton” azərbaycanlı gənci sıralarına qatmaq fikrinə düşmüşdü.

İngilislər Araz Abdullayevin transferində maraqlı olduqları dönəmdə "Neftçi”nin vitse-prezidenti vəzifəsini daşıyan Tahir Süleymanov futbolçuya təkcə ingilislərdən deyil, həm də Rusiya klubundan transfer təklifi gəldiyini deyir:” Araza iki klubdan rəsmi dəvət gəldi. "Rubin” və "Everton” onu almaqda israrlı idi. Hər iki klubla rəsmi danışıqlar aparıldı. Arazın yunan meneceri Tasosla birgə seçimi "Everton”dan yana oldu. Bu yöndə "Neftçi" tərəfindən futbolçuya heç bir maneə yaradılmadı”.

O dönəmdə "Neftçi” futbol klubunun prezidenti olan Sadıq Sadıqov futbolçunun transferi üçün paytaxtımıza gələn İngiltərə "Everton”unun rəsmiləri - beynəlxalq əlaqələr və futbol departamentinin rəhbəri David Harrison və İnkişaf Departamentinin direktoru Con Merdoku qəbul etdi.

Ancaq hadisələrin sonrakı gedişatı göstərdi ki, almaniyalı mütəxəssis Moyesə verdiyi sözün üstündə durmadı. Məhz bu amil müstəqillik dönəmində yetişən ən istedadlı futbolçularımızdan biri olan Arazın gələcək karyerasına ciddi şəkildə mənfi təsir göstərdi. 

Tahir bəy bu transferdə ilk addımı qarşı tərəfin atdığını qeyd edir:”Onlar bu keçidin baş tutmasını çox istəyirdi. Tezliklə iki klub arasında rəsmi müqavilə imzalandı. Müqavilə şərtlərinə uyğun "Everton” "Neftçi”nin hesabına ilk olaraq 50 min dollar pul ödədi. İşçi vizasının həllindən sonra isə əlavə ödənişlər olacaqdı”.

Bu keçid Avropa və dünyada da əks-səda doğurmuşdu. Azərbaycandan birbaşa İngiltərə Premyer Liqasına, "Everton” kimi kluba futbolçu transferi FİFA-nı da maraqlandırmışdı. Xüsusi olaraq Araza görə Bakıya gələrək film çəkilmişdi.

"Neftçi”nin sabiq vitse-prezidenti sonrakı dönəmdə futbolçunun Yunanıstana yollanmasına da aydınlıq gətirdi:” Belə durum Araza psixoloji olaraq çox pis təsir edirdi. Vəziyyətin düzəlməsi ümidi ilə Araz Yunanıstana, "Panionis” klubuna icarəyə verildi.

Tahir Süleymanov gənc futbolçunun "Everton”a transferi gerçəkləşəcəyi təqdirdə, orada uğur qazanacağına inandığını söylədi:”Gənc yaşlarından İngiltərəyə yola düşsəydi, Araz istedadı hesabına ustalığını daha da artıracaq, ingilis futbol sisteminə uyğunlaşacaqdı. Müstəqil Azərbaycan futbolunda ən önəmli transferin qarşısını sapı özümüzdən olan baltalar aldı”.

Futbolçunun kareyerası ilə bağlı sonrakı hadisələr hər kəsə məlumdur. Hazırda "Qəbələ”nin şərəfini qoruyan Araz Abdullayevin yenidən Avropanın yolunu tutacağı ümidiylə...